Maand: februari 2021

Generaties en klimaatverandering

Dwergen en reuzen

Wij ontvangen de werkelijkheid van de vorige generatie. Wij doen er iets mee in onze eigen tijd. Wij geven deze nieuwe wereld door aan de volgende generatie. – Dat inzicht is verloren gegaan. Wij leven in onze eigen tijd. In onze eigen wereld of eigen bubbel, zoals dat tegenwoordig heet. Daarom is het geen wonder dat de verandering van het klimaat op onze deur klopt en om verandering vraagt van onze levenswijze.


Enkelvoudige tijd

Wij leven in onze tijd in het enkelvoud. Wij verbinden niet meer meerdere tijden. De boer en de schoenmaker moesten vroeger zelf werken aan de overdracht van hun beroep. Ze hadden mensen in dienst en in de leer aan wie ze het vak leerden. Daar waren ze misschien wel een derde van hun tijd mee bezig. Dat geeft een heel ander besef van de werkelijkheid. Je weet veel beter dat er een tijd na jou komt. Dat inzicht zijn wij kwijt.

Een organisatie heeft het meest aan je als je één ding eenduidig, efficiënt en bij herhaling doet.

Dat we dat inzicht kwijt zijn is niet alleen door eenzijdige scholing. Die eenzijdige scholing heeft zelf weer zijn oorzaak in een eenzijdige manier van leven. De kern daarvan is een eenzijdige manier van werken en de kost verdienen. De meeste mensen werken in grote organisaties en worden daar ingezet op een deelproces. Dat moeten ze in stand houden, zo mogelijk gedurende heel hun carrière. Het is niet meer deel van het werk dat je ook nadenkt over en werkt aan de verandering van de inhoud van het werk zelf. Een organisatie heeft het meest aan je als je één ding eenduidig, efficiënt en bij herhaling doet. Tenminste, dat is geldig op de korte termijn. Op de korte termijn levert dat de meeste efficiency op, en dus ook inkomsten. Op de langere termijn is het natuurlijk altijd een probleem, want als je maar een kunstje geleerd hebt, waar is dan je vermogen om een nieuw kunstje te leren gebleven?

Dwergen en reuzen

Het gevolg is dat moderne organisaties geestelijke dwergen produceren. Die kunnen een ding heel goed, maar daarbuiten kunnen zij niet meer denken. Veranderen en meer leren doet natuurlijk altijd pijn, maar wanneer je durft, groei je er ook aan. In de organisatie waarin ik werk, de TU Delft, worden zoals bij vele anderen af en toe tevredenheidsonderzoeken gedaan. Dat past goed bij dit bestaan van dwergen: je moet ze kort houden, maar ook tevreden. Zulke kleine mensen leven in hun werk als radertjes in de machine en in hun vrije tijd mogen ze hun eigen bubbel creëren.

Die kunnen een ding heel goed, maar daarbuiten kunnen zij niet meer denken.

De managers in dergelijke organisaties proberen zo groot mogelijke efficiëntie te bereiken en trekken daartoe aan de touwtjes van de poppetjes. Wil je succes hebben dan moet je meegaan met de trend en er zoveel mogelijk uit halen zodat de organisatie groeit, en daarmee groeit ook het aanzien van jouw positie, mogelijk ook je inkomen en invloed. Een organisatie die op korte termijn denkt creëert zodoende aan de ene kant geestelijke dwergen en aan de andere kant onhandige reuzen. Reuzen zijn altijd onhandig, want ze zien niet waar ze hun voeten neerzetten. Ze weten niet waar ze voor bestaan. Ze kennen wel succes, maar geen successie.

Leven in generaties en duurzaamheid

Als een organisatie moet veranderen, als er een nieuwe wereld van instituties en praktijken tot stand moet komen voor de tijd na ons, werkt deze enkelvoudige tijd niet meer. In een wereld van dwergen en reuzen gaat de menselijke maat verloren. Het is typerend dat een dergelijke term nu ineens deel wordt van het maatschappelijk debat.

Hoe moet de wereld van de volgende generatie eruit zien? Wat moeten wij daarvoor doen? Dat weet niemand precies. Managers zouden daarom leiders moeten worden. Dat wil zeggen zij moeten leidinggeven aan dat veranderingsproces. Dat maakt hun kleiner dan ze waren. Want je kunt geen leiding geven als je niet kunt luisteren. Tenslotte weet je zelf ook niet goed hoe het moet. We zoeken allemaal. Maar dat betekent ook dat alle medewerkers meer mede-werkers worden. De verandering moet op alle niveaus plaatsvinden en het is een uitdaging voor iedereen om een weg te vinden waar die nog niet is. Dat eist veel onderling gesprek. Dat maakt de medewerkers groter.

Want je kunt geen leiding geven als je niet kunt luisteren. Tenslotte weet je zelf ook niet goed hoe het moet.

Dergelijk gesprek tussen leiding en medewerkers is een harde noodzaak. Dat kost ook tijd. En zo is op korte termijn het minste efficiënt wat op lange termijn het meeste oplevert. Het levert op de lange termijn niet alleen een beter resultaat. Maar alleen die mensen ontplooien zich werkelijk die zich ook offers getroosten en moeite doen om zichzelf te overstijgen. Dat eist dat wij leven in een groter tijdsperspectief. Dat eist dat wij kunnen putten uit een breder repertoire van waarden en woorden waarmee wij met elkaar omgaan. Dat eist dat we explicieter de vraag stellen: wat beërven en waar moet het naartoe? Verantwoordelijke mensen hebben er minder behoefte aan bevestiging van hun eigen bubbel te krijgen. Die willen juist hun vanzelfsprekendheden testen, om verder te komen.

Kortom, geen duurzame wereld, als mensen niet bedacht zijn op de lange duur.

Posted by Otto Kroesen, 0 comments